Dla pracodawców » ROZPORZĄDZENIE Ministra Zdrowia z dnia 20 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Warszawa, dnia 20 lutego 2023 r.
Poz. 317
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1)
z dnia 16 lutego 2023 r.
w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika
Na podstawie art. 221g ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140 oraz z 2023 r. poz. 240) zarządza się, co następuje:
- 1.Rozporządzenie określa:
1) warunki i metody przeprowadzania przez pracodawcę oraz przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego lub zlecanych przez ten organ badań na obecność w organizmie pracownika:
- a)alkoholu, zwanych dalej „badaniami na obecność alkoholu”,
- b)środków działających podobnie do alkoholu, zwanych dalej „badaniami na obecność środków”;
2) sposób dokumentowania badań przeprowadzanych lub zlecanych przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego;
3) wykaz środków działających podobnie do alkoholu.
- 2.1. Badania na obecność alkoholu obejmują badanie wydychanego powietrza lub badanie krwi.
- Badanie wydychanego powietrza przeprowadza się przed badaniem krwi, jeżeli stan osoby badanej na to pozwala.
- 3.1. Badanie wydychanego powietrza przeprowadza się przy użyciu urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, z użyciem ustnika, metodą:
1) spektrometrii w podczerwieni lub
2) utleniania elektrochemicznego
– zwanego dalej „analizatorem wydechu”.
- Ustnik, o którym mowa w ust. 1, podlega wymianie każdorazowo przed przeprowadzeniem pomiaru. Opakowanie ustnika należy otwierać w obecności osoby badanej.
- Badania analizatorem wydechu nie przeprowadza się przed upływem 15 minut od chwili zakończenia spożywania alkoholu, palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, palenia papierosów elektro- nicznych lub używania wyrobów tytoniowych bezdymnych przez osobę badaną.
- 4.1. W przypadku dokonania pomiaru analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, dokonuje się niezwłocznie drugiego pomiaru.
- W przypadku dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 2, oraz uzy- skania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, dokonuje się drugiego pomiaru po upływie 15 minut.
1) Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej – zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Mini- strów z dnia 27 sierpnia 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz. U. z 2021 r. poz. 932).
- Na żądanie pracownika poddanego badaniu, zwanego dalej „osobą badaną”, wynik badania dokonanego analizato- rem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 2, wynoszący ponad 0,00 mg/dm3 należy zweryfikować badaniem analiza- torem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, przez dokonanie dwóch pomiarów. Drugiego pomiaru dokonuje się niezwłocznie po dokonaniu pierwszego pomiaru.
- W przypadku dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu i uzyskania wyniku równego lub większego od 0,10 mg/dm3, a w drugim pomiarze wyniku 0,00 mg/dm3, dokonuje się niezwłocznie trzeciego pomiaru tym samym analizatorem wydechu. Jeżeli wynik trzeciego pomiaru wynosi 0,00 mg/dm3, to badanie nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu.
- 5.1. Badanie wydychanego powietrza może być przeprowadzone przy użyciu analizatora wydechu niewyposażo- nego w cyfrową prezentację wyniku pomiaru, a także bez użycia ustnika, jeżeli producent analizatora wydechu przewiduje taki sposób jego eksploatacji.
- Jeżeli badanie, o którym mowa w ust. 1, wykaże obecność alkoholu w wydychanym powietrzu, niezwłocznie przeprowadza się badanie analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1 lub 2. Przepisy § 4 stosuje się.
- 6.1. Z badania przeprowadzonego przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego analizato- rem wydechu sporządza się protokół, który zawiera:
1) dane osoby badanej:
- a)imię i nazwisko,
- b)numer PESEL, a jeżeli nie posiada – serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,
- c)datę urodzenia,
- d)płeć,
- e)wzrost – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
- f)masę ciała – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
- g)czytelny podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;
2) imię i nazwisko oraz podpis osoby przeprowadzającej badanie;
3) imię i nazwisko oraz podpis osoby, w obecności której przeprowadzono badanie;
4) wynik pomiaru lub pomiarów w postaci cyfrowej oraz jednostkę, w jakiej wyrażony jest wynik, a w przypadku ba- dania przeprowadzonego wyłącznie przy użyciu analizatora wydechu niewyposażonego w cyfrową prezentację wy- niku pomiaru – opis prezentacji wyniku pomiaru;
5) wyszczególnienie załączników do protokołu w postaci wydruków z wynikami badań, jeżeli urządzenie stosowane do badań umożliwia ich wykonanie i jeżeli zostały one wykonane;
6) datę, godzinę i minutę badania;
7) miejsce przeprowadzenia badania;
8) nazwę, model, numer fabryczny oraz datę ważności dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie anali- zatora wydechu, którym przeprowadzono badanie;
9) ilość, rodzaj i godzinę spożycia napojów alkoholowych przez osobę badaną w ciągu ostatnich 24 godzin – na pod- stawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
10) informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego zło- żenie jest możliwe;
11) informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dacie i godzinie ich stwierdzenia;
12) informację o żądaniu przez osobę badaną przeprowadzenia badania krwi;
13) uwagi osoby badanej co do sposobu przeprowadzenia badania, jeżeli zostały zgłoszone;
14) załącznik w postaci kopii ważnego dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie analizatora wydechu użytego do przeprowadzenia badania.
- Osobę badaną, jeżeli jest to możliwe, informuje się o możliwości odmowy złożenia oświadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 9 i 10.
- 7.1. Badanie krwi, o którym mowa w § 2 ust. 1, pobranej z żyły osoby badanej polega na przeprowadzeniu co najmniej dwóch analiz laboratoryjnych krwi: metodą chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym i metodą spektrofotometryczną z użyciem dehydrogenazy alkoholowej (metodą enzymatyczną), albo metodą chromatogra- fii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym przy użyciu dwóch różnych warunków analitycznych.
- Krew do badania pobiera się do dwóch probówek, w objętości co najmniej 5 cm3 do każdej z nich, z zachowaniem następujących warunków:
1) do pobrania krwi używa się wyłącznie sprzętu jednorazowego użytku;
2) do probówek, do których pobiera się krew, nie wolno dodawać innych substancji, poza środkami zapobiegającymi krzepnięciu i rozkładowi krwi umieszczonymi w każdej probówce przez producenta;
3) do dezynfekcji skóry używa się środków odkażających niezawierających alkoholu.
- Probówki zawierające krew do badania oznacza się w sposób zapewniający ustalenie tożsamości osoby, od której zo- stała pobrana krew, przez podanie imienia i nazwiska oraz numeru PESEL tej osoby, a jeżeli nie posiada numeru PESEL – serii i numeru dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, oraz zabezpiecza się w sposób uniemożliwiający zmianę ich za- wartości lub zniszczenie w czasie przechowywania lub transportu. Czynności te wykonuje się w obecności osoby badanej, jeżeli jest to możliwe.
- Do czasu rozpoczęcia badania krwi pobraną krew przechowuje się w temperaturze od 2°C do 6°C, z zastrzeżeniem ust. 5.
- Krew pobrana do badania może być transportowana nie dłużej niż 72 godziny od momentu pobrania w temperaturze od 0°C do 25°C.
- 8.1. Z czynności pobrania krwi do badania na obecność alkoholu sporządza się protokół, który zawiera:
1) dane osoby badanej:
- a)imię i nazwisko,
- b)numer PESEL, a jeżeli nie posiada – serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,
- c)datę urodzenia,
- d)płeć,
- e)wzrost – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
- f)masę ciała – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
- g)czytelny podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;
2) imię, nazwisko, stanowisko i podpis osoby przeprowadzającej pobranie krwi do badania;
3) miejsce pobrania krwi od osoby badanej;
4) datę, godzinę i minutę pobrania krwi od osoby badanej;
5) rodzaj środka odkażającego użytego do dezynfekcji skóry;
6) ilość, rodzaj i godzinę spożycia napojów alkoholowych przez osobę badaną w ciągu ostatnich 24 godzin – na pod- stawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
7) informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego zło- żenie jest możliwe;
8) informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dokładnej dacie i godzi- nie ich stwierdzenia.
- Osobę badaną, jeżeli jest to możliwe, informuje się o możliwości odmowy złożenia oświadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 6 i 7.
- Z czynności badania krwi sporządza się protokół, który zawiera:
1) informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 4;
2) imię, nazwisko i podpis osoby, która przeprowadziła badanie krwi pobranej od osoby badanej;
3) miejsce przeprowadzenia badania krwi pobranej od osoby badanej;
4) nazwę metody przeprowadzenia badania krwi pobranej od osoby badanej;
5) wynik badania krwi pobranej od osoby badanej.
- 9.1. W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz.
- Odstąpienie od pobrania krwi utrwala się w formie pisemnego protokołu, zawierającego:
1) dane osoby, wobec której odstąpiono od pobrania krwi:
- a)imię i nazwisko,
- b)numer PESEL, a jeżeli nie posiada – serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,
- c)datę urodzenia,
- d)płeć,
- e)czytelny podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;
2) imię i nazwisko oraz podpis osoby, która podjęła decyzję o odstąpieniu od pobrania krwi;
3) opis okoliczności i przyczyn odstąpienia od pobrania krwi;
4) opis stanu klinicznego osoby, wobec której odstąpiono od pobrania krwi.
- 10.Środkami działającymi podobnie do alkoholu są:
1) opioidy;
2) amfetamina i jej analogi;
3) kokaina;
4) kannabinoidy;
5) benzodiazepiny.
- 11.Badania na obecność środków obejmują:
1) badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego;
2) badanie krwi;
3) badanie moczu.
- 12.1. Badanie na obecność środków, o którym mowa w § 11 pkt 1, polega na nieinwazyjnym pobraniu próbek śli- ny i umieszczeniu ich w urządzeniu do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu, zgodnie z instrukcją obsługi tego urządzenia.
- Do próbek, o których mowa w ust. 1, nie dodaje się innych substancji, poza znajdującymi się w zestawie urządze- nia do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu.
- 13.1. Badanie na obecność środków, o którym mowa w § 11 pkt 2, polega na analizie laboratoryjnej krwi pobranej z żyły osoby badanej metodą chromatografii gazowej połączonej ze spektrometrią masową lub inną metodą instrumental- ną, w tym wysokosprawną chromatografią cieczową, wysokosprawną chromatografią cieczową połączoną ze spektrome- trią masową, których granice oznaczalności (LOQ) dla poszczególnych środków określa ust. 4.
- Krew do badania pobiera się do dwóch probówek w objętości co najmniej 5 cm3, z zachowaniem następujących warunków:
1) do pobrania krwi używa się sprzętu jednorazowego użytku;
2) do probówek, do których pobiera się krew, nie wolno dodawać innych substancji, poza środkami zapobiegającymi krzepnięciu i rozkładowi krwi umieszczonymi w każdej probówce przez producenta;
3) do dezynfekcji skóry używa się środków odkażających niezawierających alkoholu.
- W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz.
- W pobranej krwi oznacza się co najmniej następujące środki działające podobnie do alkoholu:
1) morfinę (LOQ –10 ng/ml);
2) amfetaminę i jej analogi, w tym metylenodioksymetamfetaminę (MDMA), (LOQ – 25 ng/ml);
3) kokainę (LOQ – 10 ng/ml) i jej metabolit – benzoiloekgoninę (LOQ – 50 ng/ml);
4) delta-9-tetrahydrokannabinol (LOQ – 1 ng/ml);
5) benzodiazepiny.
- 14.1. Badanie na obecność środków, o którym mowa w § 11 pkt 3, polega na analizie laboratoryjnej moczu osoby badanej metodami, o których mowa w § 13 ust. 1, których granice oznaczalności (LOQ) dla poszczególnych środków określa ust. 3.
- Mocz do badania pobiera się do dwóch pojemników w objętości co najmniej po 5 cm3, z zachowaniem następują- cych warunków:
1) do pobrania moczu używa się pojemnika jednorazowego użytku, uniemożliwiającego zamianę, rozcieńczenie lub dodanie do niego innych substancji po jego zamknięciu;
2) do pojemnika, do którego pobiera się mocz, nie wolno dodawać innych substancji.
- W pobranym moczu oznacza się co najmniej następujące środki działające podobnie do alkoholu:
1) morfinę (LOQ – 200 ng/ml) i 6-acetylomorfinę (LOQ – 20 ng/ml);
2) amfetaminę i jej analogi, w tym metylenodioksymetamfetaminę (MDMA), (LOQ – 250 ng/ml);
3) kokainę (LOQ – 50 ng/ml) i jej metabolit – benzoiloekgoninę (LOQ – 100 ng/ml);
4) 11-nor-9-karboksy-delta-9-tetrahydrokannabinol (LOQ – 15 ng/ml);
5) benzodiazepiny.
- 15.1. Probówki zawierające krew i pojemniki zawierające mocz do badań, o których mowa w § 11 pkt 2 i 3, ozna- cza się w sposób zapewniający ustalenie tożsamości osoby badanej przez podanie imienia i nazwiska oraz numeru PESEL tej osoby, a jeżeli nie posiada numeru PESEL – serii i numeru dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, oraz zabezpie- cza się w sposób uniemożliwiający zmianę ich zawartości lub zniszczenie w czasie przechowywania lub transportu. Czynności te wykonuje się w obecności osoby badanej, jeżeli jest to możliwe.
- Do czasu rozpoczęcia badania krwi lub moczu, pobrane próbki przechowuje się i transportuje w temperaturze od 2°C do 6°C.
- 16.Z przebiegu badań na obecność środków przeprowadzonych przez uprawniony organ powołany do ochrony po- rządku publicznego sporządza się protokół, który zawiera:
1) dane osoby badanej:
- a)imię i nazwisko,
- b)datę urodzenia,
- c)numer PESEL, a jeżeli nie posiada – serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;
2) informację o przyjęciu albo nieprzyjęciu środka działającego podobnie do alkoholu – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
3) informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego zło- żenie jest możliwe;
4) opis objawów i okoliczności uzasadniających podejrzenie użycia środka działającego podobnie do alkoholu;
5) miejsce, datę, godzinę i minutę stwierdzenia objawów i okoliczności, o których mowa w pkt 4;
6) datę, godzinę i minutę pobrania próbek śliny, krwi lub moczu oraz oznaczenie probówki lub pojemnika z krwią lub moczem;
7) miejsce, datę, godzinę i minutę oraz metodę badania próbek śliny, krwi lub moczu;
8) wyniki badania próbek śliny, krwi lub moczu;
9) imię, nazwisko, stanowisko i podpis osoby pobierającej próbki śliny, krwi lub moczu;
10) imię, nazwisko i podpis osoby badającej próbki śliny, krwi lub moczu;
11) imię, nazwisko i podpis osoby, w obecności której przeprowadzono badanie;
12) w przypadku odstąpienia od pobrania próbek krwi lub moczu – przyczynę odstąpienia;
13) informację czy badanie krwi lub moczu przeprowadzono na żądanie osoby badanej;
14) czytelny podpis osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;
15) załącznik w postaci kopii ważnego dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie urządzenia użytego do przeprowadzenia badania – w przypadku badania, o którym mowa w § 11 pkt 1.
- 17.Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 21 lutego 2023 r.
Minister Zdrowia: A. Niedzielski