Dla pracodawców » ROZPORZĄDZENIE Ministra Zdrowia z dnia 20 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

 

 

Warszawa, dnia 20 lutego 2023 r.

Poz. 317

 

 

 

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1)

z dnia 16 lutego 2023 r.

 

w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika

 

Na podstawie art. 221g ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140 oraz z 2023 r. poz. 240) zarządza się, co następuje:

  • 1.Rozporządzenie określa:

1)         warunki i metody przeprowadzania przez pracodawcę oraz przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego lub zlecanych przez ten organ badań na obecność w organizmie pracownika:

  1. a)alkoholu, zwanych dalej „badaniami na obecność alkoholu”,
  2. b)środków działających podobnie do alkoholu, zwanych dalej „badaniami na obecność środków”;

2)         sposób dokumentowania badań przeprowadzanych lub zlecanych przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego;

3)         wykaz środków działających podobnie do alkoholu.

  • 2.1. Badania na obecność alkoholu obejmują badanie wydychanego powietrza lub badanie krwi.
  1. Badanie wydychanego powietrza przeprowadza się przed badaniem krwi, jeżeli stan osoby badanej na to pozwala.
  • 3.1. Badanie wydychanego powietrza przeprowadza się przy użyciu urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, z użyciem ustnika, metodą:

1)         spektrometrii w podczerwieni lub

2)         utleniania elektrochemicznego

– zwanego dalej „analizatorem wydechu”.

  1. Ustnik, o którym mowa w ust. 1, podlega wymianie każdorazowo przed przeprowadzeniem pomiaru. Opakowanie ustnika należy otwierać w obecności osoby badanej.
  2. Badania analizatorem wydechu nie przeprowadza się przed upływem 15 minut od chwili zakończenia spożywania alkoholu, palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, palenia papierosów elektro- nicznych lub używania wyrobów tytoniowych bezdymnych przez osobę badaną.
  • 4.1. W przypadku dokonania pomiaru analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, dokonuje się niezwłocznie drugiego pomiaru.
  1. W przypadku dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 2, oraz uzy- skania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, dokonuje się drugiego pomiaru po upływie 15 minut.

1) Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej – zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Mini- strów z dnia 27 sierpnia 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz. U. z 2021 r. poz. 932).

 

  1. Na żądanie pracownika poddanego badaniu, zwanego dalej „osobą badaną”, wynik badania dokonanego analizato- rem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 2, wynoszący ponad 0,00 mg/dm3 należy zweryfikować badaniem analiza- torem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, przez dokonanie dwóch pomiarów. Drugiego pomiaru dokonuje się niezwłocznie po dokonaniu pierwszego pomiaru.
  2. W przypadku dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu i uzyskania wyniku równego lub większego od 0,10 mg/dm3, a w drugim pomiarze wyniku 0,00 mg/dm3, dokonuje się niezwłocznie trzeciego pomiaru tym samym analizatorem wydechu. Jeżeli wynik trzeciego pomiaru wynosi 0,00 mg/dm3, to badanie nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu.
  • 5.1. Badanie wydychanego powietrza może być przeprowadzone przy użyciu analizatora wydechu niewyposażo- nego w cyfrową prezentację wyniku pomiaru, a także bez użycia ustnika, jeżeli producent analizatora wydechu przewiduje taki sposób jego eksploatacji.
  1. Jeżeli badanie, o którym mowa w ust. 1, wykaże obecność alkoholu w wydychanym powietrzu, niezwłocznie przeprowadza się badanie analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1 lub 2. Przepisy § 4 stosuje się.
  • 6.1. Z badania przeprowadzonego przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego analizato- rem wydechu sporządza się protokół, który zawiera:

1)         dane osoby badanej:

  1. a)imię i nazwisko,
  2. b)numer PESEL, a jeżeli nie posiada – serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,
  3. c)datę urodzenia,
  4. d)płeć,
  5. e)wzrost – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
  6. f)masę ciała – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
  7. g)czytelny podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;

2)         imię i nazwisko oraz podpis osoby przeprowadzającej badanie;

3)         imię i nazwisko oraz podpis osoby, w obecności której przeprowadzono badanie;

4)         wynik pomiaru lub pomiarów w postaci cyfrowej oraz jednostkę, w jakiej wyrażony jest wynik, a w przypadku ba- dania przeprowadzonego wyłącznie przy użyciu analizatora wydechu niewyposażonego w cyfrową prezentację wy- niku pomiaru – opis prezentacji wyniku pomiaru;

5)         wyszczególnienie załączników do protokołu w postaci wydruków z wynikami badań, jeżeli urządzenie stosowane do badań umożliwia ich wykonanie i jeżeli zostały one wykonane;

6)         datę, godzinę i minutę badania;

7)         miejsce przeprowadzenia badania;

8)         nazwę, model, numer fabryczny oraz datę ważności dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie anali- zatora wydechu, którym przeprowadzono badanie;

9)         ilość, rodzaj i godzinę spożycia napojów alkoholowych przez osobę badaną w ciągu ostatnich 24 godzin – na pod- stawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;

10)     informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego zło- żenie jest możliwe;

11)     informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dacie i godzinie ich stwierdzenia;

12)     informację o żądaniu przez osobę badaną przeprowadzenia badania krwi;

13)     uwagi osoby badanej co do sposobu przeprowadzenia badania, jeżeli zostały zgłoszone;

14)     załącznik w postaci kopii ważnego dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie analizatora wydechu użytego do przeprowadzenia badania.

  1. Osobę badaną, jeżeli jest to możliwe, informuje się o możliwości odmowy złożenia oświadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 9 i 10.

 

  • 7.1. Badanie krwi, o którym mowa w § 2 ust. 1, pobranej z żyły osoby badanej polega na przeprowadzeniu co najmniej dwóch analiz laboratoryjnych krwi: metodą chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym i metodą spektrofotometryczną z użyciem dehydrogenazy alkoholowej (metodą enzymatyczną), albo metodą chromatogra- fii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym przy użyciu dwóch różnych warunków analitycznych.
  1. Krew do badania pobiera się do dwóch probówek, w objętości co najmniej 5 cm3 do każdej z nich, z zachowaniem następujących warunków:

1)         do pobrania krwi używa się wyłącznie sprzętu jednorazowego użytku;

2)         do probówek, do których pobiera się krew, nie wolno dodawać innych substancji, poza środkami zapobiegającymi krzepnięciu i rozkładowi krwi umieszczonymi w każdej probówce przez producenta;

3)         do dezynfekcji skóry używa się środków odkażających niezawierających alkoholu.

  1. Probówki zawierające krew do badania oznacza się w sposób zapewniający ustalenie tożsamości osoby, od której zo- stała pobrana krew, przez podanie imienia i nazwiska oraz numeru PESEL tej osoby, a jeżeli nie posiada numeru PESEL – serii i numeru dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, oraz zabezpiecza się w sposób uniemożliwiający zmianę ich za- wartości lub zniszczenie w czasie przechowywania lub transportu. Czynności te wykonuje się w obecności osoby badanej, jeżeli jest to możliwe.
  2. Do czasu rozpoczęcia badania krwi pobraną krew przechowuje się w temperaturze od 2°C do 6°C, z zastrzeżeniem ust. 5.
  3. Krew pobrana do badania może być transportowana nie dłużej niż 72 godziny od momentu pobrania w temperaturze od 0°C do 25°C.
  • 8.1. Z czynności pobrania krwi do badania na obecność alkoholu sporządza się protokół, który zawiera:

1)         dane osoby badanej:

  1. a)imię i nazwisko,
  2. b)numer PESEL, a jeżeli nie posiada – serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,
  3. c)datę urodzenia,
  4. d)płeć,
  5. e)wzrost – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
  6. f)masę ciała – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
  7. g)czytelny podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;

2)         imię, nazwisko, stanowisko i podpis osoby przeprowadzającej pobranie krwi do badania;

3)         miejsce pobrania krwi od osoby badanej;

4)         datę, godzinę i minutę pobrania krwi od osoby badanej;

5)         rodzaj środka odkażającego użytego do dezynfekcji skóry;

6)         ilość, rodzaj i godzinę spożycia napojów alkoholowych przez osobę badaną w ciągu ostatnich 24 godzin – na pod- stawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;

7)         informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego zło- żenie jest możliwe;

8)         informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dokładnej dacie i godzi- nie ich stwierdzenia.

  1. Osobę badaną, jeżeli jest to możliwe, informuje się o możliwości odmowy złożenia oświadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 6 i 7.
  2. Z czynności badania krwi sporządza się protokół, który zawiera:

1)         informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 4;

2)         imię, nazwisko i podpis osoby, która przeprowadziła badanie krwi pobranej od osoby badanej;

3)         miejsce przeprowadzenia badania krwi pobranej od osoby badanej;

4)         nazwę metody przeprowadzenia badania krwi pobranej od osoby badanej;

5)         wynik badania krwi pobranej od osoby badanej.

 

  • 9.1. W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz.
  1. Odstąpienie od pobrania krwi utrwala się w formie pisemnego protokołu, zawierającego:

1)         dane osoby, wobec której odstąpiono od pobrania krwi:

  1. a)imię i nazwisko,
  2. b)numer PESEL, a jeżeli nie posiada – serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,
  3. c)datę urodzenia,
  4. d)płeć,
  5. e)czytelny podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;

2)         imię i nazwisko oraz podpis osoby, która podjęła decyzję o odstąpieniu od pobrania krwi;

3)         opis okoliczności i przyczyn odstąpienia od pobrania krwi;

4)         opis stanu klinicznego osoby, wobec której odstąpiono od pobrania krwi.

  • 10.Środkami działającymi podobnie do alkoholu są:

1)         opioidy;

2)         amfetamina i jej analogi;

3)         kokaina;

4)         kannabinoidy;

5)         benzodiazepiny.

  • 11.Badania na obecność środków obejmują:

1)         badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego;

2)         badanie krwi;

3)         badanie moczu.

  • 12.1. Badanie na obecność środków, o którym mowa w § 11 pkt 1, polega na nieinwazyjnym pobraniu próbek śli- ny i umieszczeniu ich w urządzeniu do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu, zgodnie z instrukcją obsługi tego urządzenia.
  1. Do próbek, o których mowa w ust. 1, nie dodaje się innych substancji, poza znajdującymi się w zestawie urządze- nia do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu.
  • 13.1. Badanie na obecność środków, o którym mowa w § 11 pkt 2, polega na analizie laboratoryjnej krwi pobranej z żyły osoby badanej metodą chromatografii gazowej połączonej ze spektrometrią masową lub inną metodą instrumental- ną, w tym wysokosprawną chromatografią cieczową, wysokosprawną chromatografią cieczową połączoną ze spektrome- trią masową, których granice oznaczalności (LOQ) dla poszczególnych środków określa ust. 4.
  1. Krew do badania pobiera się do dwóch probówek w objętości co najmniej 5 cm3, z zachowaniem następujących warunków:

1)         do pobrania krwi używa się sprzętu jednorazowego użytku;

2)         do probówek, do których pobiera się krew, nie wolno dodawać innych substancji, poza środkami zapobiegającymi krzepnięciu i rozkładowi krwi umieszczonymi w każdej probówce przez producenta;

3)         do dezynfekcji skóry używa się środków odkażających niezawierających alkoholu.

  1. W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz.
  2. W pobranej krwi oznacza się co najmniej następujące środki działające podobnie do alkoholu:

1)         morfinę (LOQ –10 ng/ml);

2)         amfetaminę i jej analogi, w tym metylenodioksymetamfetaminę (MDMA), (LOQ – 25 ng/ml);

3)         kokainę (LOQ – 10 ng/ml) i jej metabolit – benzoiloekgoninę (LOQ – 50 ng/ml);

4)         delta-9-tetrahydrokannabinol (LOQ – 1 ng/ml);

5)         benzodiazepiny.

 

  • 14.1. Badanie na obecność środków, o którym mowa w § 11 pkt 3, polega na analizie laboratoryjnej moczu osoby badanej metodami, o których mowa w § 13 ust. 1, których granice oznaczalności (LOQ) dla poszczególnych środków określa ust. 3.
  1. Mocz do badania pobiera się do dwóch pojemników w objętości co najmniej po 5 cm3, z zachowaniem następują- cych warunków:

1)         do pobrania moczu używa się pojemnika jednorazowego użytku, uniemożliwiającego zamianę, rozcieńczenie lub dodanie do niego innych substancji po jego zamknięciu;

2)         do pojemnika, do którego pobiera się mocz, nie wolno dodawać innych substancji.

  1. W pobranym moczu oznacza się co najmniej następujące środki działające podobnie do alkoholu:

1)         morfinę (LOQ – 200 ng/ml) i 6-acetylomorfinę (LOQ – 20 ng/ml);

2)         amfetaminę i jej analogi, w tym metylenodioksymetamfetaminę (MDMA), (LOQ – 250 ng/ml);

3)         kokainę (LOQ – 50 ng/ml) i jej metabolit – benzoiloekgoninę (LOQ – 100 ng/ml);

4)         11-nor-9-karboksy-delta-9-tetrahydrokannabinol (LOQ – 15 ng/ml);

5)         benzodiazepiny.

  • 15.1. Probówki zawierające krew i pojemniki zawierające mocz do badań, o których mowa w § 11 pkt 2 i 3, ozna- cza się w sposób zapewniający ustalenie tożsamości osoby badanej przez podanie imienia i nazwiska oraz numeru PESEL tej osoby, a jeżeli nie posiada numeru PESEL – serii i numeru dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, oraz zabezpie- cza się w sposób uniemożliwiający zmianę ich zawartości lub zniszczenie w czasie przechowywania lub transportu. Czynności te wykonuje się w obecności osoby badanej, jeżeli jest to możliwe.
  1. Do czasu rozpoczęcia badania krwi lub moczu, pobrane próbki przechowuje się i transportuje w temperaturze od 2°C do 6°C.
  • 16.Z przebiegu badań na obecność środków przeprowadzonych przez uprawniony organ powołany do ochrony po- rządku publicznego sporządza się protokół, który zawiera:

1)         dane osoby badanej:

  1. a)imię i nazwisko,
  2. b)datę urodzenia,
  3. c)numer PESEL, a jeżeli nie posiada – serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;

2)         informację o przyjęciu albo nieprzyjęciu środka działającego podobnie do alkoholu – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;

3)         informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego zło- żenie jest możliwe;

4)         opis objawów i okoliczności uzasadniających podejrzenie użycia środka działającego podobnie do alkoholu;

5)         miejsce, datę, godzinę i minutę stwierdzenia objawów i okoliczności, o których mowa w pkt 4;

6)         datę, godzinę i minutę pobrania próbek śliny, krwi lub moczu oraz oznaczenie probówki lub pojemnika z krwią lub moczem;

7)         miejsce, datę, godzinę i minutę oraz metodę badania próbek śliny, krwi lub moczu;

8)         wyniki badania próbek śliny, krwi lub moczu;

9)         imię, nazwisko, stanowisko i podpis osoby pobierającej próbki śliny, krwi lub moczu;

10)     imię, nazwisko i podpis osoby badającej próbki śliny, krwi lub moczu;

11)     imię, nazwisko i podpis osoby, w obecności której przeprowadzono badanie;

12)     w przypadku odstąpienia od pobrania próbek krwi lub moczu – przyczynę odstąpienia;

13)     informację czy badanie krwi lub moczu przeprowadzono na żądanie osoby badanej;

14)     czytelny podpis osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;

15)     załącznik w postaci kopii ważnego dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie urządzenia użytego do przeprowadzenia badania – w przypadku badania, o którym mowa w § 11 pkt 1.

  • 17.Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 21 lutego 2023 r.

 

Minister Zdrowia: A. Niedzielski